ابتدا به این سوالات پاسخ بدهید: رانندگیتان از میانگین جامعه بهتر است؟ سطح هوشتان چطور؟ آیا شما جزو آدم‌های باادب جامعه هستید؟ در محیط کاری، اگر کارمند هستید، عملکردتان بهتر از ۵۰ درصد کارمندان دیگر است؟ اگه مدیر هستید چطور، به نظرتان جزو ۵۰ درصد مدیر خوب کشور هستید؟ آیا به سوگیری اعتماد به نفس بیش از حد دچار نیستید؟
جواب شما را نمی‌دانم چه چیزی است، ولی طبق پژوهش‌های مختلفی که پژوهشگران انجام دادند به این رسیدند که «اکثر افراد توانمندی‌هایشان را بیشتر از حد متوسط برآورد می‌کنند». به این مفهوم، سوگیری در اقتصاد رفتاری می‌گویند.
سوگیری «اعتماد به نفس بیش از حد» یا overconfidence به چه معناست؟
اجازه بدهید یک مثال بزنم. اکثر مردم معتقد هستند که رانندگیشان بهتر از بقیه افراد جامعه است. پژوهش‌های مختلف به آمار ۹۰ درصد هم رسیده اند؛ یعنی ۹۰ درصد افراد معتقدند از بقیه بهتر رانندگی می‌کنند در صورتی که فقط ۵۰ درصد رانندگیشان بهتر است، پس دیگر ۹۰ درصد نمی‌شود!! یعنی خیلی‌ها دارند اشتباه فکر می‌کنند.
حتی از کسانی که خیلی خطرناک و بد رانندگی می‌کردند و تصادفات شدید داشتند هم پرسیدند، حتی آنها هم معتقدند رانندگیشان خوب است و در این تصادف مقصر فرد دیگری بوده. حتی وقت‌هایی که خودشان به تنهایی از شدت خواب‌آلودگی چپ کردند، جاده را مقصر می‌دانستند که جاده خوب نیست وگرنه رانندگی من که خوبه!!
این سوگیری در عین اینکه مزایایی دارد، عیب‌های بزرگی هم دارد.
مزایا و معایب
مزیت سوگیری این است که همین اعتماد به نفس بیش از حد باعث شده تا کارآفرین‌ها پیدا شوند، نوآوری و پیشرفت را در زندگی‌مان ببینیم. اما معایب انی طرز تفکر واقعا تهدید بزرگی است که باید برطرف شود. بگذارید مثال بزنم.
بدی آن اینجاست که وقتی ما خودمان را بالاتر از بقیه می‌بینیم، باعث می‌شود ترغیب شویم با همه رقابت کنیم. یا این که در کسب‌و‌کار تصور کنیم که اطلاعات ما بیش از اندازه دقیق و کامل است و سطح توانمندی‌مان را بیشتر از رقبا برآورد کنیم و بر همین مبنا بودجه بریزیم و برنامه‌ریزی کنیم که باعث شکست می‌شود.
راه‌حل چیست؟
- خودشناسی
این سوگیری دقیقا به دلیل عدم شناخت کافی نسبت به خودمان پیش می‌آید؛ تست شخصیت شناسی بدهید.
- کمک از مشاور
شخص متخصصی که شما را از بیرون می‌بیند و کنترلتان می‌کند.
- ارزیابی مستمر
دائم عملکرد خودتان را ارزیابی کنید؛ از بقیه هم بخواهید برای شما این کار را انجام دهند.
